Дукхахдолчу декъана кIирнах шозза зорбане доху кIоштийн газе таш. Ларамаза карадеъна тхуна, масала, "Теркйист" газет. Бакълена а тамаше хетнарг ду оцу гезата цIе йоцург цу тIехь нохчийн маттахь дош цакарадар.
ДIа ладоьгIча,деккъа цхьана оьрсийн маттахь газеташ зорбане дахар хийра хIума дац кхечу кIошташкахь.Нохчийн маттахь цхьа дош а доцуш газета арадаккар муха тарло тахана? Кху тIаьхьарчу шерашкахь мел хийцаделла аьлла хета шуна прессехь ненан маттах пайдаэцар?
Кхин а тамаше хеталург дара и ши хаттар динчу кхоллараллин нахах (ткъа уьш вара 11-12 стаг яздархой, журналисташ,хьехархой) цхьаллиг цхьаъ жоп дала цахIоттар. Дешархой нохчий а болуш оьрсийн маттахь арадуьйлучу газетех Советан Iедал урхаллехь долчу хена хилла хьал карла а доккхуш, дийца резахилларг вара яздархо, журналист Хажмурадов Iайнди.
Хажмурадов: «Советан Iедал долуш 50% нохчийн маттахь хила дезаш дара газет. Нагахь санна, газетехь гочдархо вацахь 25% -л лахара ненан мотт а болуш арадаьлча дов дора,мага а ца могуьйтура. ХIинца кхара хIун леладо суна-м ца хаьа. ДIо-о министараллехь берш х Iун деш бу суна ца хаьа. Цхьанне бала а бац».
Газеташкахь а, журналашкахь а ненах маттах пайдаэцар а ду Хажмурадовна хетарехь, цкъа а ца хиллачу кепара къовзийна а, лахарчу тIегIанахь а.
Хажмурадов: « Газеташ и «Даймохк» а ду,»Орга» журнал а ду,кхин дан ма дац. «Вайнах» журналехь цхьайтта агIо бен тухуш яц нохчийн маттахь, "Нана" журнало цхьа иттех парцент бен ца ло ненан маттана. Массо цу оьрсийн маттана тIе а бирзина бохкуш бу-кх. Ур-аттал редакцешкахь дукхахдерг вовшашца буьйцуш берг а бу оьрсийн мотт».
Оьрсийн маттахь газеташ зорбане дийларх а,къоман мотт,боберах тера дIатоьттуш,тергамза битарх а дуьйцуш ву байтанча,хьехархо Цуцаев Iалавди.
Iалавди: «Нохчийн мотт тIаьхь-тIаьхьа къаьсттина чIогIа дIатоьттуш бу. Ишколашкахь и Iамор ду чIогIа ледара. Хьехархой и Iамахьара аьлла хеташ хьоьхуш а бац,хьуна бакъдерг дезахь.Урокаш а ю цхьа конвеер санна дIахIиттийна.
ЧIогIа даладелла ларалуш волу хьехархо а, мел бух бацахь а,»шиъ» догIучунна а деаннаш а,пхианнаш а дохкуш Iаш ву дешархошна. Ткъа прессехь нохчийн маттах пайдаэцар дикачу агIор хийцалуш дан а дац,мелхо а лахлуш,лахлуш дIадоьдуш ду».
Доьшийлашкахь а,юкъараллехь а ненан мотт кхиийта яха йогIу гIулчаш дика го цхьамогIа яздархошна а, Iилманчашна а. Царна хетарехь, цу декъехь хьалханчаш а, балакхочурш хила беза уггаре хьалха Iедалхой.
