«ТIамо стаг вина вац, тIамо стаг вийна». Заманан йохаллехь тIеман къахь лан Iеминчу халкъан кхетамехь,цуьнан барта кхоллараллехь, ишта кица хилар лаа дац, гарехь. Историн говзанчаша даре а деш,вайнахана зеделла хIума ду тIамо къоме заздоккхуьйтуш цахилар, мелхо а и заза дожа а деш, байш дебош,орам бакъош хилар. Хьахаделлачу цу бакъдолчуьнан лазаме тоьшалла ду кху тIаьхьарчу ткъех шерашкахь, хенал хьалха эзарнаш, бехк-гуьнахь доцу маьрша бахархой а тIехь, Iожалле кхачош, махкахь кхихкина тIемаш а.
Кху чохь тIеман эрчонаш гарал сов шатайпа ламаст а хилла дIахIоьттина бертахь а,бертаза а нохчийн кегийрхой шайбоцчу,хийрачу тIемашка хIиттар а: цунна масал Къилба ХIирийчоь, Украина, юххерчу Малхбалера Шема пачхьалкх.
И тIаьххьарниг, Iаьрбийн пачхьалкхера тIом бу тахана махкахь шуьйра бийцаре баьккхинарг, цига ницкъаллин структурашкахь гIуллакх деш болу бIеннашкахь вайнехан кIентий хьовсор бахьанехь.
Уьш шайн лаамехь бахана я омра а дина дIахьовсийна? Цу хаттарна официалан цкъачунна жоп дац,бакъду, дукхахболчу махкахошна ца тайна,нохчийн кегийрхой и гена некъ бадийна, хийрачу мехкан тIаме кхачор. Церан хьокъехь, цIе а юьйцуш, шайна хетарг ала хIуьттурш дукха бац. Амма массара бохург санна къобал дац Шема пачхьалкхан тIам тIе нохчийн кхийлар.
Вахархо: «Гойтуш бара .Дукха-м бара уьш. Ма кхоам бара церан…»
Яхархо: «Нохчийн кIентий ци цабахийтарх хIума-м дацара. Кху чохь лайнарг тоьур дар-кх».
Вахархо: «Дош аьлла вист дIа-м хир вац со церан хьокъехь. Суна бе дIа-м дац, шайна луъург дахьара цара!»
Вахархо: «Ца лозу корта бехкар ду. Ницкъала бигна бохуш а дуьйцу. Нохчийн тIом бац иза. Царлахь баларш дукха хиларна кхоьруш ву-кх со. Цу бухахь берш шайн са а дIадала кийча тIемалой ма бу».
Оьрсийчохь стеган дахар мехала цахетарца дузу Iаьрбийн пачхьалкхан тIаме низамхой хьежор Соьлжа-гIалин кIоштерчу вахархочо Нурадис. Цунна моттарехь тIемаш а ду тахана цхьа бизнес санна,хьал цахуург дуьхе ца кхуьуьйтутаро,ницкъ болчара шайна сане дерзийна.
Нуради: «Церан болх бу иза. Царна цига бахча ахча ло. Шайна луъуче баха маьрша ма бу уьш. ХIара зама ша а ю бизнес. Аьтто,таро йолчеран карахь ду дерриге а. Шайна ма тов цIе тилла йиш а ю церан. И тайпа нах белча а пусар деш а ма дац тахана Оьрсийчохь. Цига ваха мел луъучеран гIазот хуьлда везан дела».
ТIамах мелла а шуьйра, шен къомана и тIемаш,цхьа хан мосазза йолу,юх-юха а бале довлуш хиларх, дийцира суртдиллархочо,хьехархочо Пашаев Абус. Шен аьллар тIедаьлча, бохура цо, кхерам бацара цхьа нохчо хийрачу тIам тIе хIотта Iалашонца махках валарна. Абу ву дуьйцуш.
Абу: «Шина тIамах чекхдевллер-кх тхо. Со поцивист ву, вуьшта аьлча со тIеман дуьхьалонча ву. Ас мел бина болх, ас мел яздина сурт цу тIамна дуьхьала ду-кх. И къизалла ас гайтина сайн суьрташкахь,цу тIамо адамаш тIехь доккхуш долу эра. Деллахь сунна-м ца лаьара уьш цига боьдийла. Со цу тIамах ведда лелла-кх,юххера, чуьра гергара нах,герз диттина, байа а байина.
Суна царех къа ма хета. Тхуна ма ца веара цхьа. Жима къам ма ду тхо. Вовшийн лардан ма деза. Ма йиш яцара. Цу эскархойх цхьаберш мел товш бу,даккхий догIмаш а долуш. Кхоам бац церан!
«Вайн дахар беца тIе диллина тхи санна бен дацахь а, хIетте а…» яздина-кх, шен кIант вийна карийча японан байтанчо Кабаясис.
Кхечаммо аьлла тIаккха: «Ша дуьненан Iаламах дуй ма баара, цуьнан вист цахилар ма дара цуьнан дешнел говза…» Суна вайнах кхуззахь маьрша бехийла лаьар-кх! Вовшийн дашар а долуш,дешнаш а ца кегдеш,тIамах цхьа цецваккха а ца гIерташ, низамехь а долуш,маьрша а долуш…Сонталла дика яц. Дала диканца дIаберзабойла Шемара тIом… И эскархой могуш-маьрша цIехьа берзабойла».
Кху тIаьххьарчу 22 шарахь махкахь а, махкал а арахьа а тIемашкахь белларш, байнарш, мел бу а ца хууш чот йоцуш дукха хиларна,къамел дечеран юкъара цхьа лазам бара- Iехийна,тилийна,бертахь я бертаза тIаме хIитта кхаж баьллачарех къахетар.»Шайна хьалхара а, баркалла хир дойцуш, нахана хьалхара а, тIеман кIуркIаманех бийла, эга хIун даьлла хилла те нохчашкара бохуш хеттаршка буьйлу жимма а хиламех кхуьуш берш. Амма и санначеран дехаре аз хаза луурш урхаллин мукъ карахьболчарлахь хуьлчух тера дац.
“Маршо Радион” доттагIий, шун аьтто бу тхан Facebook-ерчу аккаунтах пайда а оьцуш, тхан дискуссехь дакъалаца. Шун комменташна модераци ян эшарна, уьш сайтехь жимма тIаьхьо гучуевр ю. Нагахь санна тхоьга яийта шайн видео а, аудио а материалаш елахь, шун аьтто бу иза кху телефонца WhatsApp-e я Viber-e схьаяийта: 420 724 019832