Хууш ма-хиллара, Путин Владимир, шеко а йоцуш, тIехIоьттина ву Нохчийчоьнан куьйгалхочунна Кадыров Рамзанна. Цо тидам а ца беш дуьту цу республикехь адамийн бакъонаш къоршаме йохош ю бохучу наха дохуш долу орца.
Цундела кхеташ дара Кадыровн а, цуьнан накъостийн а даггара хазахетар Путин Владимир юха а 6 шаранна Оьрсийчоьнан президентан гIаьнта охьахиича. Кадыров Рамзан сатесна ву кхин дIа а республикана оьшуш долу рицкъ Москохара догIург хиларх, аьлла, хеташ ю, Кавказера хьал шен тидамехь латтош йолу, Британера аналист Фуллер Элизабет.
Фуллер Элизабет: Шена Москохара дотациш хиларга сатийсина ца Iаш, Рамзанан сатуьйсийла ю шен Iедалан ницкъ Нохчийчоьнан дозаналла а арабаларе. Массаьрна а хууш ду, цуьнан ницкъ лелаш хилар кхин йолчу Къилбаседа Кавказерчу республикашкахь, царна иза лаахь а, ца лаахь а.
Кху тIаьхьарчу хенахь Оьрсийчоьнан зорбан гIирсашкахь хьехош дара 2009-чу шарахь Медведевс, Къилбаседа Кавказан федералан го а къоьллина, Къилба федералан го бекъар юхадаккха мегаш ду, бохуш.
Амма нагахь Къилбаседа Кавказан федералан го ша-мабарра бисахь а, Кадыров Рамзана дIалаца мегаш ю Медведевс хIоттийна волчу Хлопонин Александран меттиг.
Кху къирнах Дагестанера «Черновик» газета кхоьллина волу Камалов Хьажмурд вер талла, аьлла, кхайкхам бира Оьрсийчоьнан Iедалшка Iамерки пачхьалкхан департаменто.
Камалов Хьажмурд вийра 2011-чу шарахь ГIуран-беттан 15-чу дийнахь буса шийттолгIачух ах долуш ХIинжа-гIалахь. Редакцина генадоццуш цунна Гаджиев Мохьмадан урамехь зуламхоша 14-зза герз тоьхнера цунна. Еза чоьвнаш йина волу Камалов велира дарбанцIийне дIавуьгуш. Талламхошна хетарехь, журналист вер доьзна дара цо бечу балхаца.
Амма Оьрсийчоьнан Iедалша, цхьа а тидам а боцуш, битира Iамеркан пачхьалкхан департаментан кхайкхам. Делахь а, Дагестанера Iедалш дагахь ду цу республикехь байинчу журналисташна леррина хIоллам хIотто.
Цуьнах лаьцна кху къирнах дIахьедар дира цу республикерачу Iедалша. И хIоллам хIоттор болуш бу ХIинжа-гIаларчу зорбан цIанна хьалха. Цу хьокъехь омра делла Дагестанан куьйгалхочо Магомедов Мохьмадсалама.
Официала болчу хаамашца кху тIаьхьарчу 10 шарахь мел-лаххара а 19 журналист а, юкъараллан жигархо а вийна Дагестанехь.
Даханчу Еарийн дийнахь Оьрсийчоьнан террорана дуьхьал йолчу комитетан векло дIахьедар дира Абхазин территори тIехь зуламхоша гулдина герз карийна шайна, аьлла.
Цо дийцарехь, ерриг а карийнарг ю 10 къайле. Цигахь дIаехкина хиллачу бомбанашна детонаторш елларш Гуьржийчоьнан леррина сервисаш хила мега, элира Оьрсийчоьнан векло.
Оьрсийчурча лерринчу сервисийн векалш чIагIдарехь, 2012-чу а, 2014-чу а шерашкахь тIемалой дагахь хилла и герз Сочи дIакхачо, цигахь Олимпийн ловзарш дIадоьлхуш терроран тIелетарш дан.
Оьрсийчоьнан чекисташ чIагIдарехь, герз а, фугасаш а, бомбанаш а Сочи дIакхачор вовшахтухуш верг хилла Имарат Кавказан куьйгалхо Умаров Докка.
Амма эксперташна хетарехь, и дIахьедар пропагандан чулацам болуш ду. Цхьа а далош тошаллаш а доцуш, цу тайпа дIахьедарш деш хилча, уьш даьсса дешнаш а хуьлий, дуьсу, аьлла, хеташ ву, масала, «Аргументы и факты» газетана интервью елла волу Альфа олучу Оьрсийчурча тобанан ветеранийн вовшахтохараллан куьйгалхо ФСБ-н полковник Гончаров Сергей.
Цо билгалдаккхарехь, кху тIаьхьарчу хенахь Москох а, Тбилиси а сих-сиха хуьлу теракташ кечеш хилла, бохуш, вовше бехкаш дохкуш.
Стигалкъекъа-беттан 12-чу дийнахь 15 шо кхаьчна Нохчийчура хьалхара тIом дIабирзича Оьрсийчоьнна а, Нохчийчоьнна а юкъахь машаран барт бина. Цу бертах лаьцна дуьйцуш ву историн Iилманча Абумуслимов Сайд-Хьасан.
Абумуслимов Сайд-Хьасан: Стигалкъекъа-беттан 12-чу дийнахь бинчу барт тIехь билгалдаьккхина ду Нохчийчоь дуьненаюкъара субъект ю, аьлла. И бохург хIун ду? Вай Оьрсийчоьнна юкъахь ца хилар а, вайн шалха статус ца хилар а ду иза.
Официала кепара иза дIакхайкхийна дацахь а, оцу тIехь долчуьнан маьIна дича, юха тIейогIу гIулч яккха аьтто а хуьлуйтуш, кечам беш санна хIума дар-кх иза. Амма юха а ала лаьа суна, оцу тIехь вайн йозуш йоцучу пачхьалкхан статус хилар шеконе дуьллуш дац. И дерриг а дIадаьккхина дара.
Дийцинарг вара историн Iилманча Абумуслимов Сайд-Хьасан.
Иштта бара кху чекхдолучу кIирнах хилла Къилбаседа Кавказах хьакхалуш болу цхьаболу бIаьрла хиламаш.
